Şimdi bu dere bildiğiniz derelerden değil. Onu başta söyleyeyim.
Yazılarımı okuyanlar bilirler uzakdoğu kültürüne meraklıyımdır. Ancak Japon kültürüyle ilgili biraz daha fazla araştırdığım, okuduğum söylenebilir. Bunun birçok farklı nedeni var. Sanırım bunlardan birisi şimdiye kadar anlamlandıramadığım çeşitli ilginç alışkanlıkları ya da insan davranışlarını anlatacak kelime haznelerinin oluşu.
Örneğin bazı insanlar kitap almayı severler, istiflerler ancak binbir sebepten dolayı okuyamazlar. Ama almaya devam ederler. Bu tarz insanları tanımlayacak bir kelime vardır Japoncada; Tsundoku.
Bunu niye araya sıkıştırdım; kendime not olsun ilk fırsatta aldığım kitapları okumaya başlayayım diye...
Konumuza dönelim.
Bunun gibi hayatımızın çeşitli dönemlerinde karşımıza çıkan ve bir türlü anlayamadığımız insanlar olur. Türk işi “Ne ayarsın sen arkadaş?!” deriz bu insanlara Ancak Türkçe’de onları tanımlayacak tek kelime olmadığı için çaresiz kalırız, başkalarına anlatamayız bu eşsiz insanların sahip olduğu ilginç karakteri.
İşte bu tarz insanlar söz konusu olduğunda Japoncada –“dere” li kelimeler yetişiyor imdadımıza.
Örneğin “tsundere”. Tsundere karakterine sahip bir kişi bazen sıcak bazende kendince havalı olacağım ya da özel hayatı iş hayatı ile karışmasın, anlaşılmasın niyetiyle soğuk davranan kişilerdir.
Daha somut bir örnek vermeye çalışalım;
Örneğin kadınsanız illaki hayatınızın bir döneminde, özellikle okul çağlarında saçınızı çeken, silginizi çalan, kafanıza kağıt toplar atarak ilginizi ve sevginizi çekeceğini sanan, aslında sizden hoşlanan ama daha kendinin bile sizden hoşlandığının farkında olmayan, biri durumu ima edince küfredilmiş gibi tepki gösteren psikopat kişilik var ya ( Şahıs A diyelim biz bu kişiliğe)
Kusura bakmayın o kişiliği anlatacak kelime henüz Japonca’da bile yok!
Bir durum değerlendirmesi yapalım mı beraber?...
“Yandere” kelimesi ile ifade edilir mi desek bu Şahıs A...
Yandere’ler sevgisinden hayran olduğu idolu bıçaklayan ablalar oluyor... Neyse ki bu tipler o kadar ileri gitmiyor...
“Sadodere” kelimesi ile ifade edilir mi desek...
Olabilir aslında. Kelimenin “Sado” kısmı ingilizcedeki sadist kelimesinden geliyor.  Sadodere birine takılmayı seviyor. Kalbinin derinliklerinde aslında takıldığı insandan hoşlanıyor. Tabi Şahıs A kendine bile itiraf edemediğinden bu kategoriye girebiliyor mu acaba?
Emin Değiliz. Araştırma konusu yapıp üzerine tez yazabiliriz...
Neyse ki Japoncada birçok “-dere” ile üretilmiş, tanımlanabilecek karakter tipi mevcut. Hatta isterseniz sizde üretebilirsiniz.
Yalnız kaş yapayım derken göz çıkarmayın, yine de Japonca bilen birine danışın. Dr Jekyll tanımlıyorum derken Mr. Hyde çıkmasın ortaya....
Son Söz;
“Seviyorum lan!” deyip silahı çıkarıp, “dan...dan...” ateş ederken kuş gibi balkonda sevdiği kızı vurarak ironik bir kadere sahip olacak Şahıs A, seni tanımlamaya hangi kültürün kelime haznesi yetebilir ki... biz kelimeyi bulmadan, sen kendine çeki düzen ver istersen...   
Yok o kadar şiddet ve ilgiye karşılık buluyorsan da zaten, evlen gitsin...

  (Nediyoo.com(2016) köşe yazısıdır.)